Starość to trudny czas, który nie oszczędza ani ludzi, ani zwierząt. Ze względu na coraz lepszą opiekę medyczną oraz rosnącą świadomość opiekunów życie kotów znacząco się wydłuża. Oznacza to, że dłuższa staje się też kocia starość, a kot w podeszłym wieku może wymagać specjalnych dodatków w diecie. Warto zatem wiedzieć jak można wspomagać jego organizm.
Spis treści
- Kot geriatryczny – co to oznacza?
- Czym jest suplementacja?
- Suplementy poprawiające odporność u starszych kotów
- Suplementy wspierające układ ruchu
- Jak wspierać układ moczowy u starszych kotów?
- Suplementy pomocne w leczeniu i zapobieganiu zatwardzeniom u kotów
- Dobrodziejstwo kwasów Omega 3 w diecie kociego seniora
- Suplementacja wspomagająca mózg i pamięć
- Suplementy specjalnego przeznaczenia
Kot geriatryczny – co to oznacza?
W literaturze można znaleźć różne informacje na temat tego kiedy zaczyna się kocia starość. Niektórzy chcieliby już koty 8-letnie traktować jako stare, co osobiście uważam za lekką przesadę. Preferowany przeze mnie podział zakłada, że kot w wieku od 10 do 15 lat to zwierzę dojrzałe, u którego mogą pojawiać się pierwsze oznaki problemów związanych ze starzeniem się organizmu. Z kolei do kategorii kotów geriatrycznych zaliczam zwierzęta liczące sobie powyżej 15 lat.
Nie oznacza to oczywiście, że suplementacja dla kotów starszych może być wdrażana dopiero po 15 roku życia. Dobór odpowiednich preparatów i rozwiązań zawsze bowiem musi być dostosowany do potrzeb danego organizmu, a suplementy dopasowuje się indywidualnie, nie rzadko łącząc je z postępowaniem dietetycznym. Zatem już niektóre 8-10 letnie koty mogą wymagać pewnych dodatków w diecie, choć u innych taka suplementacja może rozpocząć się o wiele później.
Czym jest suplementacja?
Zgodnie z ogólnie przyjętą definicją suplement jest to środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie podstawowej diety. Może on być skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy bądź dających inny skutek fizjologiczny w organizmie. Jest to zatem dodatek, który wprowadzamy do żywienia po to by w pewien szczególny sposób wpłynąć na organizm i poprawić jego stan, uzupełnić niedobory lub, rzadziej, zapobiec pewnym niekorzystnym zmianom, w tym np. procesom o charakterze degeneracyjnym.
Wybierając suplementy dla swojego kota musisz brać pod uwagę nie tylko jego ewentualne dolegliwości, na które chcesz zadziałać, ale też inne elementy takie jak ogólny stan organizmu, możliwe alergie lub nietolerancje, możliwość wchodzenie w interakcję pomiędzy suplementami a przyjmowanymi przez zwierzaka na stałe lekami czy też dobór odpowiedniej dawki. Dlatego zawsze zanim zdecydujesz się na wprowadzenie jakiegokolwiek suplementu, powinieneś omówić jego wprowadzenie z lekarzem weterynarii lub zoodietetykiem, który czuwa nad żywieniem pupila.
Opisane poniżej suplementy są często wykorzystywane do wspomagania zdrowia i kondycji kotów w podeszłym wieku. Nie oznacza to jednak, że każdy z tych preparatów powinien być zaaplikowany Twojemu zwierzakowi! Suplementację dobiera się bowiem indywidualnie, w zależności od potrzeb, a poniższy opis ma charakter informacyjny i przeglądowy.
Suplementy poprawiające odporność u starszych kotów
Problemy z odpornością to częsta przypadłość starszych kotów Najpopularniejszym suplementem wykorzystywanym do jej poprawy jest beta-glukan. To naturalny polisacharyd, wspomagający odporność organizmu, szczególnie przydatny przy zwalczaniu chorób o podłożu bakteryjnym i grzybiczym. Jego rolą jest stymulacja makrofagów, czyli komórek szpiku kostnego, uczestniczących w reakcjach obronnych organizmu, co daje efekt immunostymulacyjny. Przy suplementacji beta-glukanem nie obserwuje się zazwyczaj skutków ubocznych, choć wyjątek mogą stanowić zwierzęta wykazujące reakcję alergiczną na obecność w diecie drożdży browarniczych nieaktywnych. Niewskazana jest też suplementacja ciągła, ponieważ może to wpływać na zmniejszenie skuteczności oddziaływania preparatu na organizm, dlatego przyjmuje się, że po każdych 3 miesiącach podawania powinien nastąpić miesiąc przerwy.
Suplementy wspierające układ ruchu
Jeśli chodzi o działanie suplementacyjne na układ ruchu u zwierząt starszych, to dwoma najpopularniejszymi suplementami dostępnymi na rynku są glukozamina i chondroityna. Stanowią one najczęściej składnik wielu preparatów skorelowanych, polecanych w celu poprawy jakości ruchu m.in. przy chorobie zwyrodnieniowej stawów. Są to siarczyny, które w organizmie wchodzą w skład chrząstek i mazi stawowych. Zadaniem glukozaminoglikanów ma być wbudowywanie siarki w chrząstki, utrzymanie w nich wody i poprawa ich sprężystości. Stanowią też bazę pod zaczepy włókien kolagenowych. Niestety – wciąż brakuje wiążących badań klinicznych na zwierzętach w kontekście faktycznej poprawy sprawności układu ruchu dzięki tego rodzaju suplementacji, natomiast wiadomo że u kotów starszych długotrwałe podawanie glukozaminy może obciążać trzustkę. Wiemy natomiast, że suplementacja glukozaminowa daje dobre efekty przy suplementacji dolnych dróg moczowych, powodując regenerację, wzmacnianie i uszczelnianie ściany pęcherza moczowego, szczególnie w przypadku zapalenia.
Na szczęście poza powyższymi substancjami mamy też inne suplementy, które możemy podawać osobno, dobierając je konkretnie do potrzeb pacjenta. Są to: MSM, czarci pazur oraz małża nowozelandzka.
Metylosulfonylometan (MSM) – jest to organiczny związek siarki, który doskonale nadaje się do suplementacji zwierząt starszych wykazujących problemy z układem ruchu. Nadaje elastyczność chrząstkom, neutralizuje wolne rodniki, spowalnia procesy starzenia się organizmu, działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo, jest też niezbędny do syntezy kolagenu. Dlaczego trzeba go suplementować oddzielnie? Ponieważ siarka organiczna jest bardzo wrażliwa na wysokie temperatury, przez co ulega rozpadowi podczas procesów technologicznych związanych z produkcją wszelkiej żywności przetworzonej, w tym pasteryzowanych karm mokrych dla kotów. Z tego powodu wiele zwierząt cierpi na niedobory tego składnika diety nie mogąc przyswajać go z pożywienia, co odbija się na ich zdrowiu i samopoczuciu. Na szczęście suplementacja MSM jest dość prosta, ponieważ związek ten nie podlega przedawkowaniu, a jego ewentualny nadmiar jest usuwany z organizmu z moczem. Natomiast dla lepszego efektu należy stosować ją z przerwami w układzie: miesiąc podawania – miesiąc przerwy. Wadą siarki jest jej gorzki smak oraz krystaliczna postać – suplement ten musi być rozpuszczony w wodzie przed podaniem, najlepiej więc przemycać ją z lubianą przez kota mokrą, aromatyczną karmą dobrej jakości.
Małża nowozelandzka i czarci pazur – te dwa preparaty najczęściej stosowane są albo zamiast kuracji MSM albo jako jej uzupełnienie. Poleca się je u zwierząt cierpiących na przewlekłe stany zapalne, problemy z układem ruchu oraz u pacjentów zmagających się z przewlekłym bólem mięśniowym lub stawowym. Czarci pazur ma działanie wspomagające i profilaktycznie m.in. w przypadku chorób reumatycznych, artretyzmu, bólu mięśni i stawów oraz stanów zapalnych dotyczących stawów, ścięgien i więzadeł. Z kolei małża jest naturalnym źródłem glukozaminoglikanów. Jeśli chodzi o sposób podawania tych suplementów jest on identyczny jak w przypadku MSM: rekomenduje się miesiąc suplementacji po którym powinien następować miesiąc przerwy. To pozwala na zapewnienie stałego wsparcia dla organizmu starszego zwierzaka, przy jednoczesnym zachowaniu zaleceń dotyczących podawania konkretnych preparatów (np. MSM podawane w miesiącach parzystych a małża nowozelandzka i czarci pazur w nieparzystych).
Jak wspierać układ moczowy u starszych kotów?
U wielu kotów z wiekiem rośnie pH moczu, przez co zwiększa się ryzyko wystąpienia stanów zapalnych pęcherza, a także wytrącania się niebezpiecznych dla zdrowia kryształów: trójfosforanów amonowo-magnezowych, zwanych powszechnie „struwitami”. Ich obecność w pęcherzu może prowadzić do poważnych problemów, włącznie z zatkaniem światłą cewki moczowej, co prowadzi do uniemożliwienia wydalania moczu z organizmu (szczególnie narażone na ten problem są kocury – dzieje się tak ze względu na swoją budowę anatomiczną). Prawidłowe pH moczu u kota powinno oscylować w granicach 5,5 – 6,0, natomiast jeśli osiąga ono wartość 7,0 lub więcej, jest to najczęściej wskazanie do suplementacji zakwaszającej. Preparaty, które do tego służą, opierają się na DL-Metioninie – jest to aminokwas siarkowy, który w kocim organizmie zostaje przekształcony w cysteinę, regulującą poziom kwasowości m.in. środowiska pęcherzowego. Trzeba jednak pamiętać, że prowadząc ten rodzaj suplementacji bez kontroli pH można doprowadzić do zbyt silnego zakwaszenia, co z kolei grozi wytrąceniem się nierozpuszczalnych kryształów szczawianu wapnia. Dlatego każdy kot podlegający terapii zakwaszającej mocz powinien mieć minimum raz w miesiącu wykonywany pomiar pH moczu (najlepiej z mikcji w ciągu dnia, ponieważ pierwszy mocz oddawany po nocy może mieć wyższe pH z powodu zalegania w pęcherzu). Takie pomiary można wykonywać w domu z wykorzystaniem papierków lakmusowych lub też zabierać kota do lecznicy, gdzie pH powinno być określone na miejscu, bez odsyłania materiału do zewnętrznego laboratorium.
Suplementy pomocne w leczeniu i zapobieganiu zatwardzeniom u kotów
Wraz z wiekiem u wielu kotów osłabieniu ulega perystaltyka jelit. Może to prowadzić do pojawiania się zatwardzeń, które są bardzo nieprzyjemne dla zwierzaka i grożą dalszymi komplikacjami. Kot, który ma problemy z prawidłowym oddawaniem kału nie tylko cierpi z powodu dolegliwości bólowych, ale także może zacząć wykazywać zmiany w zachowaniu, w tym porzucić kuwetę. Aby pomóc takiemu zwierzęciu, poza zwiększeniem ilości spożywanej przez kota wody oraz zastosowaniem diety bazującej na mokrych karmach dobrej jakości z większą ilością podrobów w składzie, często sięga się okresowo po dodatki w postaci włókna pokarmowego. Wspomaga ono pasaż jelitowy treści pokarmowej i normalizuje konsystencję kału. Ponadto preparaty z włóknem pokarmowym często zawierają dodatki prebiotyczne, które stymulują rozwój prawidłowej mikrobioty w jelitach, działają stymulująco na układ odpornościowy oraz redukują toksyczne metabolity w przewodzie pokarmowym. Trzeba przy tym zaznaczyć, że jeśli, pomimo dodatku włókna do diety, kot nadal ma problemy z wydalaniem kału, należy skonsultować go z lekarzem oraz zoodietetykiem, ponieważ może się okazać, że problem jest szerszy i wymaga dodatkowej diagnostyki oraz terapii. Nadmiar włókna w diecie może bowiem prowadzić do zaburzeń wchłaniania, zwiększenia ilości mas kałowych a w skrajnych przypadkach nawet do rozwoju zespołu okrężnicy olbrzymiej.
Dobrodziejstwo kwasów Omega 3 w diecie kociego seniora
O nienasyconych kwasach tłuczczowych w diecie naszych pupili mówi się od dawna, zwracając uwagę na ich korzystny wpływ na organizm. W przypadku kotów starszych zazwyczaj skupiamy się na suplementacji kwasami Omega 3, ze względu na ich wszechstronne działanie. Najpopularniejsze z tej grupy kwasy EPA i DHA działają przeciwzapalnie, przeciwalergicznie i przeciwświądowo, wpływają korzystnie na stan skóry i okrywy włosowej a do tego wykazują działanie nefroprotekcyjne, co jest szczególnie ważne u kotów w podeszłym wieku. Ponadto DHA jest niezbędny do prawidłowego rozwoju siatkówki oka i funkcjonowania tkanki nerwowej (m.in. podnosi zdolność uczenia się). Stąd takie suplementy chętnie są wprowadzane przez kocich opiekunów. Uwaga jednak – jeśli Twój kot cierpi na problemy z trzustką lub wątrobą dodatkowe tłuszcze w diecie mogą mu zaszkodzić, dlatego koniecznie skonsultuj się z lekarzem prowadzącym przed rozpoczęciem suplementacji!
Pamiętajmy też, że u mięsożerców kwasy Omega 3 suplementujemy wyłącznie wykorzystując do tego oleje i tłuszcze pochodzenia zwierzęcego. Z olejów roślinnych koty nie są w stanie prawidłowo przyswajać kwasów Omega ze względu na swoją specyfikę metaboliczną (enzym desaturazy, obecny w kocim przewodzie pokarmowym, pozwala na ich wchłanianie tylko ze źródeł odzwierzęcych). Ponadto oleje roślinne są źródłem wolnych rodników, które, w dłuższej perspektywie, mogą sprzyjać powstawaniu w organizmie procesów nowotworowych.
W związku z tym najlepszym wyborem dla kotów są oleje rybne z ryb łososiowatych, sardynek lub kryla. Z klei olej z dzikiego łososia zawiera w sobie, poza kwasami Omega 3, również spore ilości witaminy D, dlatego nie nadaje się do regularnej codziennej suplementacji, ponieważ może doprowadzić do nadmiaru tej witaminy w organizmie. Dobowe zapotrzebowanie na kwas EPA w przeliczeniu na kg m.c. kota wynosi ok. 30 mg i nie należy przekraczać tej dawki w suplementacji bez wyraźnego wskazania.
Suplementacja wspomagająca mózg i pamięć
Nie jest tajemnicą, że procesy starzenia się obejmują nie tylko ciało, ale też umysł. W przypadku kotów od dawna wiemy, że w ich mózgach dochodzi do starczych zmian o charakterze neurodegeneracyjnym, których objawy można przyrównać do ludzkiej choroby Alzheimera. Mowa tutaj o Zespole Zaburzeń Poznawczych, w skład którego wchodzi 5 grup zachowań: dezorientacja, zmiany w relacjach z domownikami i otoczeniem, zaburzenia rytmu snu i czuwania, utrata nawyków higienicznych oraz zmiany w poziomie i dobowym rozkładzie aktywności, któremu może też towarzyszyć nieuzasadniona wokalizacja. Aby uchronić kota przed przedwczesnym pojawieniem się tego rodzaju problemów lub też złagodzić objawy po ich ujawnieniu się rekomenduje się u kotów starszych wprowadzanie suplementów, których celem jest wspieranie nie tylko mózgu, ale też całego układu nerwowego (np. BrainActive Balance). Kluczowe są tutaj witaminy z grupy B, które odżywają układ nerwowy, wspierają metabolizm i opóźniają procesy starzenia się. Z kolei składniki takie jak np. fosfatydyloseryna poprawiają działanie neuroprzekaźników, procesy zapamiętywania i koncentracji oraz usprawniają pracę mózgu, zapewniając przy tym właściwy poziom acetylocholiny i kortyzolu.
Część preparatów, poza wspomaganiem układu nerwowego, ma też bardziej holistyczne działanie (np. GeriatiVet Cat), regulując dodatkowo m.in. pracę serca, układu pokarmowego, funkcjonowanie układu moczowego oraz wzmacniając sierść i skórę. A to wszystko po to, żeby kociemu staruszkowi żyło się jak najlepiej.
Suplementy specjalnego przeznaczenia
Poza suplementacją opisaną powyżej mamy całą gamę środków, które są stosowane u kotów z medycznym rozpoznaniem konkretnych chorób metabolicznych. I tak dla kotów nerkowych posiadamy szeroką bazę suplementów poprawiających związywanie fosforu we krwi i wspomagających pracę nerek, dla kotów z problemami z wątrobą i trzustką dysponujemy dodatkami regeneracyjnymi oraz zewnętrznymi enzymami trawiennymi, u zwierzaków z problemem kardiologicznym możemy wspomagać pracę serca m.in. zwiększając odpowiednio udział tauryny, L-karnityny i Koenzymu Q10 w diecie. Mamy też preparaty przeznaczone dla pacjentów nowotworowych, kohezyjnych oraz cierpiących z powodu przewlekłych chorób przewodu pokarmowego. Ich stosowanie powinno jednak odbywać się w ścisłej konsultacji z lekarzem oraz zoodietetykiem (w razie potrzeby) tak, by chcąc pomóc w niczym zwierzakowi nie zaszkodzić.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o opiece nad kotem starszym zachęcamy do obejrzenia WEBINARU "Jak dbać o starszego kota?"
