W pierwszej części artykułu poświęconego bilansowaniu diety BARF dla kota (dostępnym TUTAJ) przedstawiłam i scharakteryzowałam wszystkie podstawowe suplementy do kociego BARFa. Były to zatem te dodatki dietetyczne, bez których zwierzak, na co dzień, nie może się obejść, a ich brak prowadziłby do poważnych niedoborów i, w efekcie, do zaburzeń stanu zdrowia. Okazuje się jednak, że do BARFa można dodać też wiele innych elementów, które co prawda nie są niezbędne, ale mogą bardzo skutecznie pomagać tym zwierzętom, które wykazują osobnicze, konkretne potrzeby bądź nawet dolegliwości.
Spis treści
Po pierwsze nie szkodzić
W tym miejscu chciałam wyraźnie zaznaczyć, że, choć sama korzystam w żywieniu moich zwierząt, z wielu różnych suplementów, to nie jestem zwolenniczką tzw. „suplementacji prewencyjnej”. Nie podaję więc moim kotom szerokiej gamy preparatów „na wszelki wypadek” bo a nuż im się przyda. Niestety taka suplementacja na zapas może spowodować, że gdy faktycznie wystąpi problem wymagający wprowadzania jakichś dodatków dietetycznych, dobre i sprawdzone preparaty będą już „spalone” ponieważ organizm naszego kota zawczasu się do nich przyzwyczai i albo nie będzie już na nie poprawnie reagował, albo będą potrzebne bardzo wysokie dawki (tak wygląda to choćby z suplementacją siarki organicznej, której nie wolno podawać w sposób ciągły, gdyż przez to jej dobry wpływ na organizm ulega osłabieniu). A zatem suplementy dodatkowe podajemy:
- od czasu do czasu w ramach uzupełnienia pewnych elementów diety,
- w przypadku wystąpienia ewentualnych niedoborów (lub realnego zagrożenia niedoborami) któreś niezbędnej substancji,
- w razie wystąpienia konkretnego problemu, by mu zaradzić.
Chciałabym też wyraźnie zaznaczyć, że poniższa lista nie jest pełna, ponieważ istnieje osobna grupa specjalistycznych dodatków żywieniowych, przeznaczonych do stosowania w zaawansowanych procesach chorobowych. Ich wprowadzenie do diety zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem weterynarii, a najlepiej także ze zwierzęcym dietetykiem. Poniżej natomiast przedstawiłam skrótowo popularne dodatki żywieniowe, na które możemy trafić w sklepach z asortymentem dla zwierząt. Co zatem możemy samodzielnie dać naszemu kotu do BARFnej mieszanki? Jak widać poniżej wybór jest całkiem spory.
Suplementy roślinne i organiczne
W naturalnej kociego mięsożercy rośliny mają bardzo skromny udział – stanowią zaledwie od 2 do 5% składu i mówi się o nich, że „nie mają znaczenia dietetycznego”, co oznacza, że kot nie pobiera z nich jako takich wartości odżywczych. Nie oznacza to jednak, że konkretny (zazwyczaj bardzo mały) dodatek wybranych składników roślinnych nie może wspomagać kondycji kociego organizmu.
Podobnie wygląda kwestia z suplementami organicznymi – także dodajemy je w konkretnych przypadkach, by podreperować kocie zdrowie lub wzmocnić organizm. Poniższe przykłady ułożone są w porządku alfabetycznym, by ułatwić czytelnikowi poruszanie się w tym suplementacyjnym świecie.
Aloes
O ile w formie świeżej aloes może być dla kotów toksyczny (w zależności od odmiany – głównym problemem są związki zawarte w skórze rośliny), o tyle jako suszony proszek okazuje się korzystny. Stanowi źródło mikro- (cynk, żelazo, mangan, miedź, kobalt, nikiel, molibden) i makroelementów (sód, potas, wapń, magnez, fosfor), a także zawiera łatwo przyswajalne aminokwasy. Ma działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze oraz przeciwwirusowe (m.in. dzięki zawartości rozmaitych naturalnych kwasów oraz związków siarkowych). Zawarte w aloesie kwas salicylowy i mleczan magnezowy dają efekt przeciwbólowy, a związki antrachinowe działają bakteriobójczo. Wszystko to sprawia, że dodatek aloesu do diety zwiększa odporność, pomaga w regeneracji i odbudowie tkanek a także łagodzi stany zapalne w organizmie.
UWAGA! Zbyt duże spożycie aloesu może prowadzić do efektu przeczyszczającego, dlatego trzeba koniecznie przestrzegać dawkowania opracowanego przez producenta preparatu. Aloes stosuje się też raczej doraźnie, w odpowiedzi na konkretny problem, a nie „na zapas”.
Fot. Aloes.
Beta-Glukan
Jest naturalnym polisacharydem, który wspomaga odporność organizmu przy zwalczaniu chorób o podłożu bakteryjnym i grzybiczym. Pobudza makrofagi (komórki szpiku uczestniczące w reakcjach obronnych organizmu), co prowadzi do immunostymulacji. Najczęściej w preparatach wykorzystuje się beta-glukan 1,3/1,6, który jest bezpieczny dla zwierząt i ludzi, a jego działanie pozwala na szybsze i skuteczniejsze zwalczanie wszelkich infekcji. Beta-glukan nie wchodzi przy tym w interakcję z lekami, dzięki czemu może być stosowany przez dłuższy czas, bez skutków ubocznych. Zaleca się jednak by, w miarę możliwości, co 3 miesiące zrobić 30 dni przerwy w podawaniu, aby reakcja organizmu na suplementację była lepsza.
UWAGA! Tego suplementu można używać profilaktycznie, np. przed zabiegiem weterynaryjnym lub przeprowadzką, szczególnie u kotów silnie stresujących się – rosnący poziom stresu obniża odporność własną organizmu, co sprzyja rozwojowi infekcji.
Chlorella
Często nazywana też „super algą”, to glon, który zawiera ponad 70 różnych substancji przejawiających wysokie znaczenie biologiczne dla organizmu. Można wśród nich wyróżnić aminokwasy, nasycone i nienasycone kwasy tłuszczowe, liczne witaminy, minerały i pierwiastki śladowe. Ponadto chlorella stanowi najbogatsze znane źródło chlorofilu, który pomaga w leczeniu ran i pobudza procesy regeneracyjne komórek.
Posiada zdolność oczyszczania organizmu z metali ciężkich i toksyn, związując je w swojej mocno pofalowanej strukturze ściany komórkowej i pomagając w ich wydalaniu. Wspomaga naturalną odporność i rozwój „dobrej” mikroflory jelitowej a także łagodzi stany zapalne oraz bierze udział w regulacji procesów trawiennych. Stymuluje też procesy krwiotwórcze (leukocutów i erytrocytów) oraz dba o prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia, przez co poprawia dotlenianie komórek.
UWAGA! W przypadku rozpoczęcia suplementacji chlorellą rekomenduje się wprowadzanie początkowo małych dawek i ich stopniowe zwiększanie, by nie doprowadzić do zatrucia wywołanego uwolnieniem w organizmie ilości toksyn przewyższających możliwości absorpcyjne ścian komórkowych chlorelli.
Kolagen
W suplementacji żywieniowej wykorzystywany jest kolagen typu II, który jest jednym ze składników chrząstek stawowych, ścięgien oraz skóry, zapewniając tej ostatniej odpowiednią rozciągliwość i elastyczność. Stąd kolagen najczęściej wprowadza się do diety zwierząt młodych, aby wspomagać właściwy rozwój układu kostno-stawowego oraz starszych, które wymagają wspomagania pracy układu ruchu oraz elastyczności i kondycji skóry. Jako składnik pokarmowy kolagen pomaga w utrzymaniu dobrej kondycji skóry, okrywy włosowej oraz pazurów. Wpływa też na zachowanie prawidłowej gospodarki wodnej w organizmie.
W swoim składzie kolagen zawiera m.in. poliaminokwasy, oligopeptydy, polipeptydy kolagenowe oraz aż szeroką grupę aminokwasów, w tym odpowiednie poziomy lizyny i proliny, które są niezbędne dla prowadzenia przez organizm własnej syntezy kolagenu.
UWAGA! Producenci, dla lepszego efektu, zalecają podawanie kolagenu wraz z witaminą C, tą jednak koty produkują endogennie, a jej nadmiar w organizmie może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Dlatego też ewentualne dodatki witaminy C w diecie zawsze muszą być konsultowane z lekarzem weterynarii!
Czarci pazur
Choć zwykle nie znajduje się on na liście typowo kocich suplementów (łatwiej znaleźć go w dziale z produktami dla koni), to jednak okazuje się on bardzo pomocny w terapii kocich pacjentów. Czarci pazur to nazwa zwyczajowa dla suszonego korzenia hakorośli. Jest on wykorzystywany przede wszystkim w naturalnej terapii przeciwzapalnej oraz przeciwbólowej aparatu ruchu, choć mówi się też o jego innych zastosowaniach (m.in. w leczeniu chorób autoimmunologicznych). Może być też wykorzystywany jako naturalny środek chondroprofilaktyczny. Szczególnie zaleca się jego stosowanie podczas rehabilitacji po urazach aparatu ruchu, zapaleniach stawów, przy chorobie zwyrodnieniowej układu kostno-stawowego oraz przy problemach ze ścięgnami i więzadłami. U seniorów zmniejsza sztywność stawów, pomaga w walce z chorobami o charakterze reumatycznym oraz poprawia ogólną kondycję ruchową pacjenta.
UWAGA! Najlepsze efekty przynosi przy podawaniu w zestawie z małżą nowozelandzką w systemie 30 dni suplementacji / 30 dni przerwy na przemian.
Czystek
Roślina ta zawierająca wysokie stężenie polifenoli, które wykazują działanie antyoksydacyjne, hamują rozwój stanów zapalnych oraz rozrost komórek nowotworowych. Czystek ma też wspierać układ odpornościowy, działają antybakteryjnie, antywirusowo i antygrzybiczo. Na chwilę obecną nie dysponujemy jednoznacznymi badaniami, które mogłyby potwierdzić jego skuteczność w suplementacji u ludzi i zwierząt, jednak wielu opiekunów podających ten suplement jest bardzo zadowolonych z efektów, jakie widzą u swoich zwierząt. Czystek można podawać w formie naparu lub po zmieleniu, wymieszany bezpośrednio z posiłkiem. Jest to dodatek bezpieczny dla młodych zwierząt i na ten moment nie posiadam wiarygodnych danych na temat skutków jego przedawkowania.
UWAGA! Część opiekunów uznaje, że czystek ma też działanie profilaktyczne wobec pasożytów zewnętrznych (czy to jako dodatek do diety, czy też poprzez spryskiwanie sierści naparem z tej rośliny). Jako technik weterynarii nie rekomenduję tych metod jako niesprawdzonych i niepotwierdzonych badaniami. Polecam natomiast stosowanie przebadanych preparatów chroniących zwierzęta przed pasożytami zewnętrznymi (szczególnie pchłami i kleszczami), które mogą być wektorami bardzo groźnych chorób!
Fot. Mielony czystek.
Dzika róża
A dokładnie owoc dzikiej róży to suplement służący do wzbogacania diety w witaminę C, która wykazuje silne działanie antyoksydacyjne. Zawiera wiele innych, cennych substancji, takich jak: karotenoidy (przez koty słabo wykorzystywane, ale korzystne dla psów), flawonoidy, kwasy fenolowe, antocyjany, garbniki, polisacharydy, witaminy: K, B1, B2, tokoferole (wit. E), nienasycone kwasy tłuszczowe, kwasy organiczne oraz pektyny. W składzie tego suplementu znajduje się galaktolipid (GOPO) działający przeciwzapalnie, dlatego też suplementacja dziką różą jest polecana u zwierząt w trakcie procesu zdrowienia. Jednocześnie witamina C wspomaga syntezę kolagenu, wzmacnia działanie preparatów żelazowych i chondroitycznych oraz podnosi skuteczność suplementacji siarką organiczną (MSM). Odpowiednia ilość witaminy C w organizmie uszczelnia też ściany naczyń krwionośnych, co pozwala uniknąć zagrożenia choroba miażdżycową, a także bywa pomocna przy problemach z dolnymi drogami moczowymi (m.in. krwiomocz; u kotów suplementy z witaminą C mogą wspomagać proces zakwaszania pęcherza moczowego).
UWAGA! U kota codzienna endogenna produkcja witaminy C w organizmie w całości pokrywa podstawowe potrzeby zwierzęcia na ten składnik. Z tego powodu u kotów odradza się suplementowanie tej witaminy bez WYRAŹNEGO WSKAZANIA MEDYCZNEGO! Co więcej – nadpodaż witaminy C w organizmie kota może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, z kamicą nerkową włącznie! Dlatego podawanie preparatów zwiększających udział witaminy C w organizmie musi być zawsze omówione z lekarzem weterynarii!
Glinka kaolinowa
Drobno zmielony kaolin podany do pyska (z posiłkiem lub w formie zawiesiny) działa oczyszczająco, osłonowo oraz łagodzi podrażnienia jelit. Jako dodatek do karmy pomaga w detoksykacji organizmu, odwadnia masy kałowe powodując ich prawidłowe formowanie oraz wspiera procesy trawienne, co jest szczególnie ważne przy biegunach i problemach towarzyszących zatruciom pokarmowym. Zdekantowany płyn znad rozmieszanej glinki może być stosowany jako uzupełnienie elektrolitów w organizmie (zawiera on krzem, magnez, lit, sód i potas), co także może być przydatne podczas walki z utrzymującymi się biegunkami, które działają wyjaławiająco na organizm. Dodatkowo, glinka kaolinowa rozrobiona do postaci pasty, może być stosowana jako okład na podrażnienia skórne (należy to ZAWSZE skonsultować z lekarzem weterynarii) oraz jako preparat do łagodnego czyszczenia zębów z nalotu i płytki bakteryjnej.
UWAGA! Glinkę kaolinową zawsze rozrabiamy z wodą w odpowiednich proporcjach, zależnie od jej przeznaczenia oraz w ilości stosownej do masy ciała zwierzęcia. W tym względzie należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta lub upewnić się co do przepisu u lekarza weterynarii.
Kryl
A dokładnie liofilizowana mączka z kryla, to źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, przeciwutleniaczy i aminokwasów, jest też bardzo bogaty w witaminy i minerały. Zawiera w sobie unikatowe, kompleksowe połączenie kwasów DHA i EPA (Omega 3) z fosfolipidami, dzięki czemu ich przyswajalność jest bardzo wysoka. Może sprawdzać się u tych kotów, które wykazują reakcje alergiczne na inne produkty rybne.
Wielu producentów wskazuje też na wysoką jakość produktów z kryla ze względu na jego zanieczyszczenie metalami ciężkimi, niż ma to miejsce w przypadku klasycznych suplementów produkowanych w oparciu o ryby morskie (ma to być efekt czystych wód, w których kryl występuje w naturze). Suplementacja produktami z kryla pomaga chronić organizm kota przed wolnymi rodnikami, wspomaga rozwój płodów w okresie ciąży, wzmacnia kondycję skóry i sierści oraz pomaga chronić zwierzę przed rozwojem zwyrodnienia stawów. Ponadto dla pewnej grupy zwierząt produkty z kryla mają bardzo atrakcyjne walory smakowe, mogą więc poprawiać smakowitość podawanych posiłków.
UWAGA! Jeśli Twój kot otrzymuje już inne źródło kwasów Omega 3 w diecie i chcesz dodatkowo wprowadzić mu produkty z kryla pamiętaj, by przeliczyć zawartość kwasów EPA w dobowej dawce pokarmowej, aby nie przekroczyć w znaczący sposób kociego zapotrzebowania na ten składnik pokarmowy.
L-Karnityna
Jest to witaminopodobna substancja o istotnej roli w procesach metabolizowania tłuszczu w celu pozyskania z niego potrzebnej organizmowi energii. Zaburzenia metabolizmu tego elementu mogą niekorzystnie wpływać na stopień zaopatrzenia komórek w energię. Inne „zadania” karnityny w organizmie to m.in. udział w metabolizmie aminokwasów rozgałęzionych, biosyntezie acetylocholiny i procesach detoksykacyjnych. Jednocześnie należy ona do substancji o właściwościach antyoksydacyjnych.
L-karnityna chroni komórki mięśnia sercowego przed uszkodzeniami spowodowanymi niedokrwieniem. Poprawia też wydolność tlenową i wytrzymałość mięśni, a jednocześnie należy do składników odżywczych, które mogą spowolnić pogarszanie się zdolności poznawczych u starzejących się zwierząt (jest zalecana m.in. u zwierząt z demencją oraz zespołem zaburzeń poznawczych). Jak podaje jeden z producentów suplementów: „Wykazano, że wzbogacanie dawki pokarmowej w antyoksydanty i kofaktory mitochondrialne może ograniczyć powstawanie reaktywnych form tlenu. Stwarza to możliwość zmniejszenia uszkodzeń oksydacyjnych w mózgu.”
L-karnityna jest szczególnie wskazana jako suplement wspomagający zwierzęta z problemami kardiologicznymi, w tym z kardiomiopatią rozstrzeniową.
UWAGA! Najlepsze efekty w przypadku zaburzeń kardiologicznych daje stosowanie suplementacji łączonej: L-Karnityna + tauryna + Koenzym Q10 (tzw. „sercowa trójca”). Taka suplementacja zazwyczaj staje się stałym elementem życia pacjenta i nie może być odstawiana bez uzgodnienia tego z lekarzem prowadzącym.
Małża Nowozelandzka
Suplement ten składa się z liofilizowanej mączki pozyskiwanej z małży nowozelandzkich z gatunku Perna Canaliculus. Stanowi on bogate źródło glukozaminoglikanów (GAG), kwasów tłuszczowych Omega 3, aminokwasów, kwasu krzemowego, substancji mineralnych, witamin ( E, C, A, D1, D3, B1, B2, B6, B12) oraz pierwiastków śladowych (wapń, fosfor, sód, potas, żelazo, jod, selen, cynk). Glukozaminoglikany (GAG) są ważnym składnikiem budującym chrząstki międzykostne oraz płyny stawowe, co oznacza, że dodatek małży nowozelandzkiej pomaga w regularnym odżywianiu stawów. Jednocześnie glukozaminoglikany pomagają też w regeneracji ściany pęcherza moczowego po ewentualnych stanach zapalnych oraz w utrzymaniu jej na co dzień w dobrej kondycji – jest to szczególnie ważne dla kotów z tendencją do nawracających problemów z dolnymi drogami moczowymi.
Małża nowozelandzka jest szczególnie polecana dla kotów z problemami ortopedycznymi oraz dla zwierząt starszych, u których pojawia się mniejsza ruchomość stawów.
UWAGA! Doskonale sprawdza się jej podawanie w połączeniu z Czarcim pazurem, w systemie 30 dni suplementacji / 30 dni przerwy na przemian.
MSM (siarka organiczna)
Jest to skrót od słowa metylosulfonylometan oznaczającego naturalne, wysoko przyswajalne źródło aktywnej biologicznie siarki organicznej, występującej pod postacią białego, krystalicznego proszku, rozpuszczalnego w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych. Po rozpuszczeniu (forma aktywna) siarka wykazuje w organizmie działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Ponadto podnosi absorpcję składników odżywczych w organizmie i wspomaga działanie innych suplementów, szczególnie jeśli chodzi o ochronę stawów i regenerację układu ruchu. Do tego MSM pomaga usuwać toksyny z organizmu, wspiera odbudowę tkanek oraz podnosi naturalną odporność. Jest też ważnym dodatkiem w zwalczaniu problemów związanych z alergią pokarmową oraz z dermatozami skórnymi
UWAGA! Wchłanialność MSM jest wyższa, jeśli stosujemy ją łącznie z suplementacją Witaminy C (np. z owocem dzikiej róży), jednak w przypadku kotów takie łączenie suplementów zawsze należy uzgodnić z lekarzem weterynarii. Po rozpuszczeniu w wodzie MSM ma intensywnie gorzki smak, co może utrudniać podanie suplementu u niektórych zwierząt.
Fot. Od lewej: spirulina, msm, chlorella.
Ostropest plamisty
Ten roślinny suplement zawiera w swoim składzie bardzo istotny kompleks flawonolignanów o nazwie Sylimaryna. Jest to silny antyoksydant o silnym działaniu hepatoprotekcyjnym. Sylimaryna chroni wątrobę, wspomaga jej regenerację w przypadku chorób oraz przy w razie wystąpienia zaburzeń metabolicznych bądź po zatruciu. Stosowanie ostropestu jest szczególnie zalecane przy zapaleniach wątroby, stłuszczeniu, marskości oraz do wspomagania pracy pęcherzyka żółciowego (suplementacja powoduje wówczas działanie żółciopędne). Ponadto w leczeniu problemów z przewodem pokarmowym ostropest działa odtruwająco, oczyszczająco i przeciwzapalnie. Z kolei przy cukrzycy ma pozytywny wpływ na normalizację poziomu glukozy i cholesterolu we krwi.
UWAGA! Ponieważ Sylimaryna ulega szybkim procesom utleniania, najlepiej kupować ostropest w formie ziaren i podawać z posiłkiem świeżo mielony, w dawce zgodnej z zaleceniami producenta (dawkowanie zależy od masy ciała zwierzęcia).
Spirulina
W diecie kotów ta pozyskiwana z wody sinica, podawana w formie sproszkowanej, jest odpowiedzialna przede wszystkim za suplementację magnezu. Choć nie jest to bardzo popularny suplement w BARFnych mieszankach, to jednak, od czasu do czasu, warto dodać ją do przepisu, by zadbać o dostarczenie organizmowi odpowiedniej dawki tego pierwiastka. Jednocześnie należy pamiętać, że spirulina jest bardzo bogata w białko (ok. 60% suchej masy), dlatego też jej większe ilości mogą podbijać bilans białkowy mieszanki. Ponadto zawiera liczne witaminy i minerały (w tym żelazo, potas, selen oraz witaminy A i B12) oraz składniki odżywcze. Jest przy tym łatwostrawna a zawarte w niej związki i substancje są dobrze wykorzystywane przez organizm. Do jej korzystnych funkcji należy też wspomaganie utrzymania naturalnej flory jelit, regulacja stężenia cukru we krwi, regulacja ciśnienia tętniczego krwi oraz wspomaganie systemu immunologicznego.
UWAGA! Duże ilości spiruliny w poszczególnych porcjach pokarmowych mogą wpływać negatywnie na smakowitość jedzenia, dlatego lepiej wprowadzać ten suplement stopniowo, by kot nie odmówił spożycia swojej porcji.
Podsumowanie
Jak widać możliwości prowadzenia dodatkowej suplementacji są bardzo szerokie. Należy jednak zawsze zwracać uwagę nie tylko na rodzaj suplementu, ale też na jego jakość i pochodzenie. Zdarza się bowiem, że niektórzy chcą podawać zwierzakom suplementy sprzedawane jako produkty dla ludzi. W takich przypadkach należy zawsze dokładnie sprawdzić skład (m.in. w celu wykluczenia ewentualnych szkodliwych dla zwierzaka dodatków) oraz bardzo dokładnie upewnić się co do dawkowania (istotna może być kwestia stężeń lub gramatury niektórych produktów). Trzeba bardzo dokładnie przestrzegać tych kwestii bo inaczej, zamiast pomóc, można pupilowi dotkliwie zaszkodzić.
Zdjęcia wykorzystane w artykule pochodzą z prywatnego archiwum autorki.
