7 najczęstszych pytań o zabawę z kotem. Poznaj odpowiedzi kociej behawiorystki.

Zabawa z kotem, choć może nie wydawać się niczym skomplikowanym, potrafi przysparzać opiekunom niemałe trudności. Zwłaszcza jeśli ma być to zabawa przyjemna i bezpieczna. I to dla obu stron. ;)

W tym artykule odpowiadam na 7 pytań, które opiekunowie kotów zadają mi najczęściej podczas prowadzonych przeze mnie konsultacji behawioralnych i szkoleń. Mam nadzieję, że także Ty znajdziesz w nich odpowiedzi na nurtujące Cię kwestie. Jeśli nie - koniecznie daj mi znać w komentarzu. Chętnie dorzucę do listy kilka dodatkowych podpunktów!

Czy każdy kot chce i potrzebuje się bawić?

Zdecydowanie tak, choć oczywiście u każdego kota zabawa może wyglądać nieco inaczej. Młode koty bawią się wszystkim i wszędzie, a za zabawką w ruchu dosłownie fruwają pod sufitem. Koty starsze i spokojniejsze wolą z uwagą namierzać zabawkę, pacać ją łapką od niechcenia i ewentualnie czasem pobiec za nią przez chwilę, gdy nieco poniosą je emocje.

Obie formy zabawy i wszystko co pomiędzy nimi są jednak równie cenne z punktu widzenia kociego dobrostanu (o ile wynikają z kocich preferencji, a nie naszych błędów w prowadzeniu zabawy). Zabawa nie ma bowiem za zadanie “wybiegać kota”. Jej celem jest stworzenie kotu okazji do ekspresji naturalnych zachowań i zaspokojenia popędu łowieckiego. To także sposób na danie kotu chwili przyjemności i stabilizację nastroju, poprzez redukcję napięcia. U kociąt zabawa to z kolei potrzeba rozwojowa. Kocię zwyczajnie musi się bawić, tak jak musi oddychać i jeść. 

A co o z kotami, które nie wydają się zainteresowane zabawą?

Koty, których środowisko jest mało zróżnicowane a życie monotonne, czasem wydają się wcale nie mieć na zabawę ochoty. Uparcie ignoruje zabawki proponowane przez opiekuna i zdają się myśleć tylko o spaniu, jedzeniu i pieszczotach. O ile jednak Twój kot nie jest poważnie chory lub bardzo stary zwykle rozruszanie go do zabawy to tylko kwestia pomysłowości i cierpliwości. W naszym poradniku znajdziesz kilka artykułów, które pomogą Ci ruszyć kota z kanapy i wrócić do codziennego rytuału zabawowego.

• Czym koty najbardziej lubią się bawić?
• Jak prawidłowo bawić się z kotem w polowanie?
• 10 prostych i skutecznych sposobów na zagospodarowanie nadmiaru kociej energii.
• Czym jest i jak działa na kota matatabi?
• Kocimiętka - jak działa, czy jest bezpieczna i w jaki sposób jej używać?

Dlaczego warto bawić się z kotem codziennie?

Zastanawiasz się po co masz wkładać tyle wysiłku w coś, o co Twój kot wcale się nie upomina? Pozwól, że wymienię kilka kluczowych zalet regularnej zabawy z kotem:

• poprawa sprawności motorycznej i kompetencji poznawczych, co mówiąc wprost oznacza inwestycję w kocie zdrowie i prewencję demencji u kotów starszych;
• większa elastyczność behawioralna, czyli łatwiejsze dostosowywanie się kota do nowych warunków np. zmiany domu, składu rodziny, nowej rutyny dnia itp.;
• prewencja kociej nudy i wszystkich idących za nią głupich kocich pomysłów;
• rozładowywanie frustracji i napięcia, co wpływa pozytywnie m.in. na relacje w kociej grupie;
• utrzymywanie kocich zmysłów w wysokiej sprawności i ciągłej gotowości;
• zwiększenie pewności siebie u kotów nieśmiałych i lękliwych;
• poprawa relacji z opiekunem;
• ogólna poprawa kociego samopoczucia.

Mam nadzieję, że teraz rozumiesz dlaczego codzienna zabawa z kotem jest taka ważna. 

Jak długo i ile razy dziennie należy bawić się z kotem?

Koty zdecydowanie mają naturę sprinterów, a nie maratończyków. Dlatego też znacznie lepiej sprawdzają się u nich krótkie sesje zabawowe powtarzane kilka razy w ciągu dnia, niż jedna długa zabawa. Optymalny czas zabawy w kotem to 5-15 minut w zależności od jego wieku, kondycji i motywacji. Świetnie jeśli uda nam się pobawić z kotem 2-3 razy dziennie. Minimum to jedna zabawa w ciągu dnia, najlepiej wieczorem, gdy kocia aktywność jest największa.

Jeśli Twój kot jest bardzo energiczny możesz zwiększyć ilość sesji zabawy, ale nie czas ich trwania. Nadmierne przedłużanie zabawy w polowanie powoduje stres i wpływa negatywnie na koci dobrostan. Zamiast machać zabawą do upadłego lepiej więc zaproponować kotu inne rodzaje aktywności - wyszukiwanie smakołyków w macie węchowej, zabawkę - łamigłówkę, naukę sztuczek z użyciem klikera czy wzbogacenia środowiskowe stymulujące kocie zmysły. Kilka ciekawych pomysłów na takie aktywności znajdziesz TUTAJ i TUTAJ.

Dlaczego niektóre koty polując wydają dziwny, ćwierkająco - szczekający dźwięk? 

Ten nietypowy koci odgłos wydawany jest zwykle wtedy, gdy kot zaczaja się na potencjalną ofiarę - prawdziwą lub zabawkową. Prawdopodobnie jest on związany z uczuciem ekscytacji wymieszanej z rosnącą frustracją, będącą wynikiem braku możliwości przejścia do kolejnej fazy polowania (np. ataku na ptaka widzianego za oknem lub złapania zbyt długo uciekającej zabawki). 

Jeśli często obserwujesz takie zachowanie podczas zabawy z kotem postaraj się zwiększyć ilość kocich sukcesów i częściej pozwalać mu na upolowanie zabawki. Zwiększy to kocią satysfakcję z zabawy i zredukuje frustrację. 

Jeśli zachowanie pojawia się głównie wtedy, gdy kot patrzy za okno i widzi ptaki lub owady, przyjrzyj się czy poziom frustracji nie odbija się na jego zachowaniu. Może jest bardziej nerwowy w kontakcie z Tobą lub innym kotem? A może po takiej obserwacji zaczyna myć się intensywnie lub biegać jak szalony? W takiej sytuacji ogranicz kocią “telewizję” do minimum i dopilnuj, aby kot codziennie miał okazję do prawidłowej zabawy łowieckiej. Prawidłowej, czyli takiej, która kończy się upolowaniem zabawki i posiłkiem. 

Jak zachęcić do zabawy kota, który wydaje się nią zupełnie nie zainteresowany?

Jeśli Twój kot to kanapowy leniuszek, zachęcenie do zabawy będzie wymagać nieco wysiłku. Poniższe rady powinny nieco ułatwić Ci to zadanie. 

• Testuj różne typy zabawek, aż znajdziesz te, które Twój kot pokocha. 

Większość kotów preferuje zabawki małe i lekkie - z piórkami, rzemykami lub tasiemkami, inne wolą plastikowe i gumowe piłeczki, a jeszcze inne duże kopacze, albo zabawki które szeleszczą, a nawet ćwierkają. Warto próbować i sprawdzać, co kręci naszego kota, a także od czasu do czasu zaproponować coś innego, nowego, czego kot jeszcze nie zna lub z czym dawno nie miał do czynienia. 

• Zabawka, która ma zainteresować kota powinna się poruszać.

Nie może być to jednak ruch byle jaki. Koty nie lubią zabaw oczywistych, czyli takich gdzie zabawka dosłownie szturcha je w nos i zawsze jest na wyciągnięcie łapy. Jak na drapieżniki przystało, wolą zabawy wymagające zaczajenia się, nasłuchiwania i obmyślenia planu. Dlatego zamiast wymachiwać zabawką bez ładu i składu, spróbuj poruszać nią delikatnie pod dywanem lub za zasłoną. Zaszuraj, poczekaj, znów poruszaj, "wyjrzyj" zza rogu. Zdziwisz się jak szybko kot zacznie nasłuchiwać i interesować się tym, co robisz. 

• Baw się z kotem wtedy, kiedy jest najbardziej aktywny.

Proponując kotu zabawę powinieneś wstrzelić się w czas najwyższej kociej aktywności, czyli zwykle poranek lub wieczór. Nie dziw się kotu, który ignoruje Twoje zaczepki do zabawy, jeśli machasz mu wędką na drodze z jednego miejsca drzemki do drugiego. 

• Korzystaj z kocimiętki i matatabi oraz z zabawek z nich wykonanych.

Nie zapominaj o legalnych kocich “dopalaczach”, czyli kocimiętce i matatabi. Pod wpływem substancji zawartych w tych roślinach kot rozluźnia się, zaczyna się turlać, ocierać, mruczeć i w efekcie staje się też bardziej chętny do wspólnej zabawy. Taka reakcja trwa maksymalnie kilkadziesiąt minut (zwykle kilka do kilkunastu) i jest całkowicie bezpieczna. 

• Pamiętaj, że koty powinny bawić się w polowanie pojedynczo, nawet jeśli bardzo się lubią.

Kot to samotny łowca. Nawet żyjąc w grupie poluje i je zawsze sam. Tak powinno być także w zabawie łowieckiej. Dlatego jeśli jesteś opiekunem kilku kotów pamiętaj, aby przynajmniej jedna sesja zabawy każdego dnia odbywała się "za zamkniętymi drzwiami". Jest to konieczne aby kot w pełni zaangażował się w zabawę. Pozostałym kotom możesz zaproponować w tym czasie zabawki na smakołyki lub matę węchową, aby nie generować u nich niepotrzebnej frustracji. 

Jak zakończyć zabawę z kotem, który nie potrafi przestać?

Nie tylko koty, które trudno namówić do zabawy bywają wyzwaniem dla opiekunów. Nie brakuje także kocich łowców, którzy za nic w świecie nie chcą przerwać raz podjętej zabawy. Silne pobudzenie może z kolei prowadzić do zachowań niepożądanych m.in agresji skierowanej na opiekunów. Problem ten dotyczy zwykle kotów młodych i bardzo aktywnych, ale może też być związany z brakiem odpowiedniej samoregulacji emocjonalnej, spotykanej np. u kotów zbyt szybko odebranych od mamy.

Jak wyciszyć kota nadmiernie pobudzonego zabawą?

W przypadku takich kotów, rozwiązaniem zdecydowanie nie jest zabawa do upadłego, a danie kotu szansy na wyciszenie emocji poprzez podsunięcie innego zajęcia. Idealnie sprawdzają się w tej roli maty węchowe dla kotów i maty do wylizywania. Kot powinien być zapoznany z nim wcześniej, aby wiedzieć jak ich używać, tak by nie generowały niepotrzebnej frustracji.

Po 5-15 minutowej zabawie z kotem, gdy “upoluje on zabawkę”, należy schować kocią “ofiarę” i podać mu matę ze smakołykami, aby domknąć łańcuch łowiecki i skierować kocią uwagę na jedzenie i szukanie. Jeśli kot sam z siebie nie podejmuje jedzenia i nadal chce polować, najlepiej jest wyjść z pokoju i zostawić go do czasu, aż się wyciszy. 

Różnorodność aktywności zmniejsza pobudzenie kota w zabawie.

W przypadku kotów bardzo pobudliwych dobrym pomysłem jest prowadzenie zabawy w sposób mocno angażujący umysł (chowanie zabawki, używanie wielu ciekawych elementów przestrzennych, aby wymusić zaczajanie, podkradanie itp.) i przerywanie jej co kilka minut, aby skierować kota na matę węchową. Takie postępowanie nie powala pobudzeniu poszybować na zbyt wysoki poziom i przy odpowiednim treningu i uważności opiekuna daje naprawdę dobre rezultaty.

Dlaczego kot warczy podczas zabawy?

Niektóre koty bawiąc się w polowanie bywają bardzo ekspresyjne. O ile jednak zaczajanie i pogoń za zabawką uważamy za urzekające, to już warczenie po upolowaniu zabawki budzi w wielu opiekunach niepokój. Rzeczywiście, warczenie nie jest typowym elementem polowania za zabawkę, pojawia się zwykle wtedy, gdy kot bardzo chce zabrać ze sobą upolowaną zdobycz, a nie może tego zrobić (bo na przykład trzymamy drugi jej koniec). Inna sytuacja to ta, gdy drugi kot, chce się zbliżyć do tego, który zabawkę upolował. 

Pozwól kotu odejść z upolowaną zabawką, jeśli ma na to ochotę. 

W obu przypadkach jest to normalna kocia komunikacja mówiąca nam, że kot chce zabawkę na własność i nie zamierza się nią dzielić. Nic nie stoi więc na przeszkodzie, aby pozwolić mu na dumne odmaszerowanie z zabawką w pyszczku i zabranie mu jej dopiero, gdy emocje opadną. Najlepiej zrobić to poprzez wymianę zabawki na coś smakowitego.

Oczywiście dając kotu możliwość odejścia z zabawką należy zadbać o bezpieczeństwo naszego drapieżnika - nie dawać mu zabawek, które mógłby zjeść lub się w nie zaplątać i obserwować co robi z upolowaną ofiarą. 

Co zrobić, gdy kot podczas zabawy gryzie i drapie?

Koty choć niewielkie, potrafią naprawdę solidnie zranić nas podczas zabawy, dlatego ważne jest, aby od początku były uczone nie używać w czasie zabawy z nami zębów i pazurów "na poważnie". Drugą ważną kwestią jest pilnowanie by kot polował na zabawkę, a nie na osobę, która ją trzyma.

Niestety, często to my sami jesteśmy winni podtrzymywaniu nieprawidłowych zachowań kotów podczas zabawy. Jeśli zdarzało Ci się bawić z kotem rękami i/lub stopami oraz akceptować ataki małej puchowej kulki na włosy lub noc, wiesz co mam na myśli. 

Co możesz zrobić, aby nauczyć kota delikatnej i bezpiecznej zabawy? Przede wszystkim baw się z nim wyłącznie zabawkami na długim dystansie czyli wędkami dla kota o minimum 40 cm długości. Nigdy nie prowokuj kota do atakowania rąk i nóg poprzez celowe zaczepianie go, szturchanie czy szuranie przed kocim nosem. Zabawa powinna być krótka i urozmaicona, a zabawka atrakcyjna w kocich oczach - atrakcyjniejsza niż Twoje palce czy włosy (które notabene najlepiej jest spinać na czas interakcji z kotem o takich zapędach).

Jak pokazać kotu, że nie może nas gryźć i drapać podczas zabawy?

Jeśli kot pomimo powyższych warunków będzie skakał na Ciebie, drapał lub gryzł zawsze reaguj natychmiast - powiedz stanowczo "nie wolno", schowaj ręce za plecy, odłóż zabawkę i daj kotu szansę na zreflektowanie się. Jeśli to nie pomoże powtórz “nie wolno” i zakończ zabawę. W razie potrzeby możesz wyjść z pokoju i zostawić kota do czasu aż się uspokoi. To bardzo ważne, aby kot za każdym razem otrzymał wyraźny komunikat, że zachowanie to jest nieakceptowane i jego powtarzanie będzie prowadziło do przerwania zabawy. 

Jednocześnie pamiętaj, że Twoim obowiązkiem jest dostarczyć kotu codziennie okazji do zabawy i ciekawych aktywności. Ponawiaj więc próby prawidłowych zabaw łowieckich, twórz kotu stymulującą przestrzeń, dbaj o wzbogacenia i stymulację zmysłów. Tylko tak zaopiekowany kot będzie w stanie kontrolować swoje emocje i uczyć się, co jest dozwolone a co nie.

Jeśli agresja kota podczas zabawy jest poważna i zagrażająca lub podejmowane przez Ciebie próby zmiany kociego zachowania nie przynoszą efektów skonsultuj się z kocim behawiorystą.