Odbiór szczeniaka z hodowli lub wzięcie go z adopcji wywraca całe jego krótkie życie do góry nogami. Do tej pory matka była dla niego ostoją bezpieczeństwa i główną stałą w świecie, a teraz zmienia się otoczenie, dom, warunki, opiekunowie. Kiedy powinien nastąpić ten moment i jak do tego podejść, żeby oszczędzić szczenięciu zbędnego stresu?
Spis treści
Etapy rozwoju szczeniaka
Na początku życia szczeniaczka bardzo niewiele się dzieje. Szczenięta rodzą się ślepe i głuche a w pierwszych dniach głównie śpią, jedzą i odrobinę pełzają. Trzymają się bardzo blisko matki, głównie dzięki zmysłowi węchu i dotyku, a matka karmi je i swoją bliskością pomaga utrzymać właściwą temperaturę ciała. Okres noworodkowy trwa mniej więcej do końca 2. tygodnia ich życia.
Pomiędzy 2. a 4. tygodniem szczenięta zyskują zdolność widzenia, a wzrok stopniowo się rozwija i wyostrza. Szczenię zaczyna też słyszeć i rozpoznaje doskonale swoje rodzeństwo z miotu. Powoli poprawia się zdolność poruszania i zaczynają rosnąć zęby mleczne.
Pomiędzy 3. a 4. tygodniem, oprócz intensywnego rozwoju zmysłów, zaczyna się też życie społeczne psa. Szczenięta uczą się poprzez obserwację matki oraz interakcje z rodzeństwem. Nabywają bardzo ważnych umiejętności oraz zdolności. Zaczyna się nauka czystości, komunikacji zapachowej, wydawanie „dorosłych” odgłosów jak szczekanie i wycie. Pieski wykazują zainteresowanie pokarmem innym niż mleko matki.
Szczenięta w okresie od 6. do 12. tygodnia są już bardzo ruchliwe i ciekawskie. Intensywnie uczą się społecznie (poprzez obserwację) oraz zaczynają nawiązywać relacje z ludźmi. Zwykle w 8. tygodniu życia szczeniaki zostają odstawione od matki i zaczynają jeść stałe posiłki. Wtedy też mogą zacząć opuszczać kojec lub gniazdo na dłużej niż kilka minut i poznawać świat poza jego zasięgiem.
Od 8. tygodnia życia zaczyna się etap rozwojowy, w którym szczenię coraz śmielej i chętniej eksploruje świat. Z drugiej strony, większość psów poznaje wtedy emocję, jaką jest strach. Ten okres to świetny moment na naukę pierwszych umiejętności oraz wprowadzanie pierwszej dziennej rutyny, ale też na budowanie zaufania i porozumienia międzygatunkowego.
Szybko, prawda? Rozwój psa w porównaniu z rozwojem człowieka odbywa się w mocno przyspieszonym tempie. Ale kiedy będzie ten odpowiedni moment, żeby zabrać szczeniaka od matki i rodzeństwa i zaopiekować się nim w nowym domu?
Do kiedy szczenię powinno zostać przy matce?
Przede wszystkim, nie odbiera się od matki szczeniaka młodszego niż 8 tygodni. Niestety nie brakuje ogłoszeń, w których osoba opiekująca się matką i miotem chce wydać nawet sześciotygodniowe szczenięta. Obecność matki do wieku ośmiu tygodni jest niezbędna dla ich zdrowia fizycznego i psychicznego. Wśród skutków zbyt wczesnego oddzielenia wymienia się:
- zwiększoną podatność na choroby, umieralność oraz obniżoną odporność,
- zwiększoną lękliwość i nieufność,
- brak lub słaba inhibicja gryzienia (czyli wyczucie siły chwytu zębami),
- brak ważnych umiejętności społecznych, takich jak stawianie granic innym psom i respektowanie ich granic,
- problemy z regulacją emocji (nadmierna pobudliwość, reaktywność i stres),
- większe ryzyko problemów separacyjnych.
Wszystko to sprawia, że zbyt wczesne oddzielenie szczeniaka od opiekującej się nim suki to wielka krzywda. A z drugiej strony – czy można odebrać szczeniaka „za późno”?
Idealny czas na odbiór szczeniaka z hodowli
Jako najlepszy wiek do odbioru szczeniaka najczęściej podaje się okres od 8. do 12. tygodnia, a więc cały trzeci miesiąc życia. To dość wrażliwy czas (ze względu na często występujący wtedy okres lękowy), ale z drugiej strony także okres wielkiej otwartości na świat i chłonności w uczeniu się. Trudno jest mówić o odebraniu szczeniaka za późno, choć wiele zależy tu od pracy hodowcy i jego podejścia do odchowywania szczeniąt. W dobrych hodowlach, prowadzonych z sercem i zaangażowaniem, hodowcy wkładają pracę i czas w przyzwyczajanie szczeniąt do ludzkiej obecności, świata, różnych zjawisk. Szczenię przebywa jednocześnie z matką i rodzeństwem, co daje mu poczucie stabilności i bezpieczeństwa, oraz pod okiem hodowcy poznaje świat zewnętrzny, różne osoby, zjawiska, dźwięki czy zapachy.
Jeśli hodowca rzetelnie wykonuje tę pracę z psami, odebranie szczenięcia później niż w 12. tygodniu nie będzie miało żadnych negatywnych konsekwencji dla budowanej z nim relacji czy wychowania go przez nowych opiekunów. Można więc spokojnie odebrać szczenię, które ma cztery czy pięć miesięcy. Nieco bardziej problematycznie może zrobić się w przypadku odbioru szczeniaków, które są już w okresie dojrzewania i do tego mocno przyzwyczaiły się do swojego pierwszego domu i towarzystwa. Czas burzy hormonalnej utrudnia tolerowanie zmian i akceptację nowych okoliczności. Dlatego szczenię najlepiej zabrać do nowego domu, zanim skończy 6 miesięcy i wiek dojrzewania zacznie się zdecydowanie zbliżać.
A co, kiedy nie da się wybrać odpowiedniego momentu?
Wszelkie powyższe rady i zasady mają zastosowanie w przypadku psa z odpowiedzialnej hodowli. Niestety nie zawsze da się zapewnić szczeniakowi przebywanie przy matce do odpowiedniego wieku. Zdarza się, że suka z różnych powodów odrzuca swój miot i nie chce opiekować się szczeniętami, lub po prostu nie może tego robić ze względu na swoją chorobę czy słaby stan psychiczny, a w skrajnych przypadkach – śmierć. Dotyczy to często szczeniąt z adopcji.
Szczeniaki, które nie mogą być z matką przynajmniej do końca 7. tygodnia życia są narażone na rozmaite, wymienione wcześniej trudności. Oczywiście można odchować je i wychować z miłością, tak, by wyrosły na wspaniałe psy. Ale opiekun adoptujący szczeniaczka odebranego od matki za wcześnie, lub urodzonego przez sukę która nie była w stanie się nim dobrze opiekować, powinien zdawać sobie sprawę ze stojących przed nim wyzwań.
Co można zrobić w takiej sytuacji?
- warto skontaktować się i współpracować regularnie z behawiorystą lub trenerem psów, który ma wiedzę i doświadczenie w podobnych przypadkach,
- opiekun powinien z dużą skrupulatnością i bardzo sumiennie przyłożyć się do zadań socjalizacji, która pomoże zredukować lęk psa i ryzyko problemów.
Powyższe rady dotyczą głównie szczeniaczków adopcyjnych. Przede wszystkim podkreślam, że nie należy zgadzać się na odbiór szczenięcia z hodowli, jeśli hodowca chce je wydać w szóstym czy siódmym tygodniu życia. Takie decyzje nie mają nic wspólnego z dobrem psa, a jedynie z chęcią oszczędności. Po otrzymaniu propozycji odbioru tak młodego szczeniaka warto przyjrzeć się dokładniej wybranej hodowli i zastanowić się, czy inne obowiązki hodowcy względem jego psów zostały należycie wypełnione (badania rodziców przed doborem hodowlanym, prowadzenie suczki w ciąży, wczesna socjalizacja, odrobaczanie i szczepienie szczeniąt, warunki życia).
Co oznacza zmiana domu dla szczeniaka?
Decydując się na powiększenie swojej rodziny o psa, powinniśmy zawsze pamiętać, co z perspektywy szczeniaka oznacza zmiana domu. To pies, który urodził się dosłownie przed chwilą. Nie jest jeszcze dojrzały i gotowy na samodzielność, a jedyna stała i źródło poczucia bezpieczeństwa dla niego to matka oraz miot. Czeka go całkowita zmiana wszystkiego co zna, wdrożenie do nowej rutyny i całkiem nowe warunki. Wy już wiecie, że będziecie go kochać i otoczycie troską, ale on jeszcze nie ma o tym pojęcia. To wymaga czasu!
Jak ułatwić szczeniakowi zmianę domu?
Dlatego zmieniającego dom szczeniaka trzeba otoczyć spokojem i troską. Tak, by mógł na spokojnie poznać nową okolicę, ludzi i rutynę dnia. W przypadku szczeniąt z hodowli sytuacja jest idealna, jeśli uda się odwiedzić miot raz lub dwa razy przed zabraniem psa do domu. Dzięki temu jadąc z nami nie będzie miał poczucia, że rusza w podróż w nieznane z kompletnie obcymi mu osobami. W dniu odbioru pieska warto zredukować do minimum wszelkie dodatkowe atrakcje: na odwiedziny rodziny czy przyjaciół przyjdzie jeszcze czas. Podobnie na prezentowanie psu wszystkich kupionych dla niego gadżetów czy zabawek, czy na spacer po osiedlu i poznawanie z psami znajomych. O ile to możliwe, warto wziąć ze sobą koc czy przedmiot który pies znał z hodowli. I przede wszystkim zapewnić mu spokój w pierwszych dniach w nowym domu.
- Zabierz ze sobą coś, co pies już zna i co pachnie poprzednim domem.
- Zapewnij psu jak najbardziej komfortową i jak najkrótszą podróż.
- Przygotuj w domu wygodne i spokojne miejsce do odpoczynku, niedaleko od miejsca przebywania domowników.
- Nie zostawiaj szczeniaka samego pierwszej nocy, tylko prześpij się obok niego, żeby dodać mu otuchy (do tej pory prawdopodobnie nigdy nie przebywał sam!).
- Zacznij od bardzo niedalekich i krótkich wyjść w zaciszne miejsca, bez spotkań z obcymi psami i obcymi ludźmi.
- Przez kilka pierwszych dni nie zalewaj psa zabawkami, rozrywkami, nauką sztuczek.
- Pamiętaj o tym, jak wielkiej wagi wydarzeniem jest dla niego przeprowadzka.
Nawet jeśli odwiedzenie i poznanie szczeniaka nie jest możliwe (na przykład pieski ze schronisk, fundacji), zasady spokojnych pierwszych dni w domu obowiązują bez zmian. Nie zaczynamy od kąpieli czy zapoznawczych wycieczek po okolicy. Pies powinien mieć czas i przestrzeń emocjonalną na przyzwyczajenie się do zmiany.
Niezależnie od tego, czy pieska udało się odebrać w „idealnym” momencie, pierwsze dni szczeniaka w nowym domu powinny upłynąć pod znakiem spokoju i wsparcia. To zaprocentuje na przyszłość!
